Povrede češće kod muškaraca

- Podaci pokazuju da su povrede pirotehnikom znatno češće kod muškaraca, uglavnom kao posljedica nepropisnog i nebezbjednog rukovanja. Kod žena se povrede češće dešavaju u javnom prostoru, aktiviranjem pirotehnike u njihovoj blizini. Posebno zabrinjava činjenica da su povrijeđeni najčešće mlade osobe - navodi se u saopštenju objavljenom na sajtu Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograd.

Dodaju podatak da dječarci uzrasta od 10 do 14 godina najčešće stradaju od petardi, dok mladi od 20 do 24 godine čine značajan dio pacijenata koji se zbog povreda vatrometom javljaju hitnim službama.

Gradski zavod za javno zdravlje Beograd u svom saopštenju navodi da praznici predstavljaju vrijeme radosti, porodičnih okupljanja, lijepih želja i pozitivnog raspoloženja, a povrede nastale pri upotrebi pirotehnike se u znatnoj mjeri mogu izbjeći.

Kakve su posljedice

Ukazuju da povrede pirotehnikom najčešće nastaju kao posljedica eksplozije, plamena, varnica i dijelova uređaja koji se rasprše u trenutku aktiviranja, kao i posljedice mogu biti trenutne, ali i dugoročne – po zdravlje pojedinaca, bezbjednost zajednice i životnu sredinu.

Navode podatak da više od polovine povreda su opekotine, najčešće na licu, prstima i šakama.

Česte su i povrede očiju - od opekotina rožnjače do mehaničkih oštećenja usljed ulaska stranih tijela (delova petardi, prskalica, prašine), što može dovesti i do trajnog gubitka vida.

Osim toga, navode da izuzetno jaka i nagla buka koju proizvode pirotehnička sredstva predstavlja ozbiljnu opasnost po sluh, a posljedice mogu varirati od prolaznog zujanja u ušima do pucanja bubne opne i trajnog oštećenja sluha.

- Mlazni avion pri polijetanju proizvodi buku od oko 140 dB, dok petarde mogu dostići 150 dB, nivo opasan po sluh. U najtežim slučajevima, eksplozivna snaga  pirotehnike može dovesti do djelimične ili potpune amputacije jednog ili više prstiju - navodi se u saopštenju.

I prskalice su opasne

Navode da prskalice iako se često doživljavaju kao "bezazlena" zabava mogu razviti izuzetno visoke temperature i izazvati teške opekotine, naročito kod djece, a značajan dio povreda pirotehnikom upravo je povezan sa njihovom upotrebom.

- Prema istraživanjima, povrede od prskalica čine više od jedne četvrtine posjeta urgentnim službama zbog povreda pirotehničkim sredstvima. Kod djece mlađe od pet godina one čine skoro polovinu ukupnih povreda pirotehnikom. Razmislite o bezbjednijim alternativama koje ne nose rizik po zdravlje, kao što su svijetleći štapići, konfete ili šarene trake. U zavisnosti od sastava i veličine, neke vrste prskalica mogu razviti izuzetno visoke temperature, i do 1000 stepeni Celzijusovih, odnosno biti deset puta vrelije od ključale vode ili ulja u tiganju - navodi se u saopštenju.

Iz Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograd ukazuju na istraživanja koja pokazuju da je veliki broj povreda posljedica ljudske greške - nepažnje, nepridržavanja uputstava, nepravilnog čuvanja i transporta.

- Skoro svaka druga povreda povezana je sa nebezbednim rukovanjem (nepažnja, nepridržavanje uputstava, nepravilan transport i čuvanje), dok je neispravnost pirotehnike uzrok približno svake treće povrede. Sa pirotehnikom niko nije siguran! Skoro 40 odsto svih povreda pirotehničkim sredstvima nastaje kod posmatrača - od kojih su mnoge uzrokovane varnicama i pepelom koji dospijevaju u njihove oči - navode u saopštenju.

Dodaju da čak ni stručnost ne eliminiše rizik u potpunosti - povrede se bilježe i među profesionalcima.

Šta uraditi u slučaju povrede

Navode da u slučaju nastanka povrede u vidu opekotine, što je najčešća povreda od pirotehnike, treba brzo reagovati.

- U slučaju nastanka opekotina neophodno je pridržavati se sledećeg: opečeno mjesto što prije ohladite! Manju opekotinu stavite pod mlaz hladne vode ili preko nje stavite hladne mokre obloge, nikako led. Opečenu površinu hladite sve dok bol ne prestane (10 - 20 minuta). Opekotinu prekrijte sterilnom gazom kako bi sprečili nastanak infekcije. Možete uzeti neko sredstvo protiv bolova, u skladu sa uputstvom proizvođača. Sa opečene kože nikada nemojte na silu skidati odjeću koja se zalijepila, već isijecite materijal oko rane, ili je rasparajte po šavovima. Nemojte dodirivati opekotinu niti bušiti nastale plikove! Kod težih i opekotina koje zahvataju veću površinu kože, kao i kod bilo kakve opekotine beba ili male djece obavezno potražite medicinsku pomoć - navodi se u saopštenju.

Dodaju da kod dubokih posjekotina ili otkidanja prstiju i drugih dijelova ekstremiteta, obavezno je potražiti stručnu pomoć, a dok medicinska pomoć ne bude dostupna treba pokušati da se zaustavi krvarenje, rana prekrije sterilnom gazom i podigne povrijeđeni dio teijla, a otkinuti dio staviti u čistu kesu ili umotati u sterilnu gazu i staviti na led.

U slučaju povrede očiju treba što hitnije potražiti medicinsku pomoć.

- Savjet više: ako vas zahvati plamen - ne trčite. Zaustavite se, lezite i valjajte se po zemlji, sa licem zaštićenim rukama, dok se plamen ne ugasi - navodi se u saopštenju.

Ističu da je najsigurniji način da se povrede izbegnu jeste da se ne koristi pirotehnika, jer je ona više od rizika od povreda.

Upotreba pirotehnike

Ukazuju da ako se ipak neko odluči za upotrebu pirotehnike treba da rizik svede na minimum pridržavajući se pravila da kupuje pirotehniku samo u ovlašćenim prodavnicama, da ne pravi pirotehniku "u kućnoj radinosti", da je čuva u originalnom pakovanju, na suvom i tamnom mjestu, van domašaja dece i ljubimaca, da je koristi isključivo na otvorenom, daleko od ljudi, životinja i zapaljivih materijala,a da prije toga pažljivo pročita uputstvo proizvođača.

Osim toga, ukazuju da ne treba paliti više od jedne petarde u isto vrijeme i nikada ih ne usmjeravati ka drugima, ne treba ubacivati upaljene petarde u limenke, kontejnere ili staklene posude, sredstva koja nisu eksplodirala ne treba pokušavati ponovo aktivirati, a nakon upotrebe ostatke pirotehnike treba odložiti u vodu ili pijesak i ostaviti da se potpuno ugase.

Prilikom upotrebe pirotehnike treba držati pri ruci vodu (ili pijesak) za slučaj požara, osoba koja aktivira vatromet treba da nosi zaštitne naočare, a posmatrači da budu na bezbjednoj udaljenosti i pirotehniku ne treba upotrebljavati u alkoholisanom stanju.

Upotreba pirotehnike ne ugrožava samo one koji je koriste, već ima brojne negativne posljedice po okolinu i društvo, među kojima je opasnost od požara, zagađenje životne sredine, negativan uticaj na bezbjednost saobraćaja.

Navode i da pirotehnika utiče na osjetljive grupe u koje spadaju bebe, mala deca, stariji i ljudi sa hroničnim oboljenjima posebno, deca iz spektra autizma, životinje.

Ističu da roditelji i staratelji deci mlađoj od 14 godina ne bi trebalo da dozvole upotrebu petardi i vatrometa, dok deca starija od 14 godina treba da budu pod strogim nadzorom odraslih ukoliko ih koriste.