Republika Srpska proslavlja svoj 32. rođendan, a mnogi izazovi i prepreke s kojima se danas susreće predstavljaju nastavak onoga s čime se srpski narod u BiH suočio početkom devedesetih godina prošlog vijeka.

Ovo za Srpskainfo tvrde bivši predsjednici Republike Srpske, kao i neposredni učesnici dramatičnih događaja od prije nešto više od tri decenije, kada je tadašnja Skupština srpskog naroda u BiH proglasila stvaranje Republike Srpske.

Ističući da je Republika Srpska jedno od najvećih istorijskih postignuća srpskog naroda, a po mnogim ocjenama i najznačajnija srpska pobjeda u 20. vijeku, sagovornici našeg portala navode da je danas, kao i nekad, jedan od najvećih izazova koji stoje pred Srpskom borba za njeno očuvanje i, kako tvrde, odupiranje pritiscima da joj se oduzmu ustavne nadležnosti.

Razgovor s Karadžićem

Nekadašnji šef kluba poslanika SDS u predratnoj Skupštini BiH, akademik Vojislav Maksimović, kome je pripala čast da u ime prvog saziva tadašnje Skupštine srpskog naroda 9. januara 1992. godine pročita odluku o proglašenju Republike srpskog naroda u BiH, za Srpskainfo kaže da je prije svega zadovoljan i srećan da Srpska traje već 32 godine.

– Jednom prilikom, negdje za vrijeme rata, pitao sam tadašnjeg predsjednika Radovana Karadžića koliko će Republika Srpska izdržati i možemo li potrajati makar onoliko koliko je izdržala Karađorđeva Srbija za vrijeme Prvog srpskog ustanka. Karadžić mi je tada odgovorio da ni sam nije siguran, a ja sam se nasmijao i rekao mu da se treba uzdati u Boga i narodnu volju. Vjerovao sam i tada da ćemo uz velike muke da opstanemo, što se i dogodilo – kaže Maksimović za Srpskainfo.

Komentarišući aktuelnu političku i ekonomsku situaciju u Srpskoj i BiH, sukobe između vlasti i opozicije i poteze koje vuče aktuelni predsjednik RS Milorad Dodik, Maksimović kaže da ne postoji vlast koja će zadovoljiti potrebe cijelog naroda.

– Ne mogu da budem sudija, jer nema dovoljno podataka, ali nema vlasti u kojoj ima pravičnosti i koja će zadovoljiti sav narod. Što se tiče Dodika, podržavam ga kada čini dobro. Nikad nisam bio njegov formalni pristalica, ali sam na strani njegove politike jer je u ovim vremenima pokazala hrabrost – smatra Maksimović.

Sila iznad prava

Bivša predsjednica Republike Srpske Biljana Plavšić ocjenjuje da se pred Srpskom, iako su od završetka rata prošle skoro tri decenije, i dalje nalaze, kako kaže, brojne muke.

– Neprestano smo pod nekim pritiskom, ali ono čime se trebamo ponositi je da Republika Srpska traje duže nego što je trajala Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca. Ako se vodi pametna politika, možemo ići još i dalje. Ne znam zbog čega međunarodna zajednica i dalje vrši takav pritisak na Republiku Srpsku. To ide toliko drastično i u takve krajnosti da se svi razumni ljudi s pravom pitaju šta je to međunarodno pravo i da li ono uopšte postoji. Na pravne fakultete trebalo bi uvesti predmet međunarodna sila, jer ona, umjesto prava, vlada cijelim svijetom – tvrdi Plavšićeva za Srpskainfo.

Na naše pitanje šta bi u Republici Srpskoj trebalo popraviti i kako vidi njenu budućnost, Plavšićeva odgovara da je to isključivo u rukama srpskog naroda.

– Od prvog dana stvaranja Republike Srpske bilo je raznih poteškoća. Međutim, uz Božju pomoć Srpska je postala dragulj i najveći uspjeh srpskog naroda u novijoj istoriji. Ona je dragulj koji oprezno moramo da nosimo preko provalije i ne smijemo nijednog trenutka da se opustimo – poručuje Plavšićeva.

“Čekaju nas izazovna vremena”

Nekadašnji predsjednik Republike Srpske, Dragan Čavić, smatra da su aktuelna politička dešavanja u BiH i pritisci na Republiku Srpsku direktna posljedica geopolitičkih turbulencija u svijetu.

– Te turbulencije se direktno oslikavaju i na našu poziciju. Svi oni koji su na neki način vrlo važni u održavanju našeg statusa u okviru dejtonskih rješenja izopšteni su iz odlučivanja po pitanju implementacije Dejtonskog mirovnog sporazuma. Danas se, praktično, ponovo nalazimo u talasu nepredvidivih pritisaka koji dolaze sa Zapada i pokušaja modeliranja ustavnog poretka da bi BiH bila „uspješnija i funkcionalnija“, što je notorna glupost. Za sada, kao i već više godina unazad, uspješno se odolijeva takvim pritiscima, i to je dobro. To je činjenica koja se treba uvažavati – kaže Čavić za Srpskainfo.

U isto vrijeme, dodaje on, loše je to što principijelan pristup očuvanju ustavnog položaja Srpske paralelno proizvodi nove pritiske, a što je, prema njegovim riječima, najžalosnije jeste blokada spoljnih finansijskih izvora prihoda.

– Međunarodne finansijske institucije spremne su da finansiraju infrastrukturne i druge razvojne projekte u Federaciji BiH, ali ne i u Republici Srpskoj, što je sada jedna nova i teška okolnost gdje nemamo drugog izbora nego izdržati takvu situaciju i tražiti alternativne izvore finansiranja. Nažalost, oni koji bi mogli da pomognu nalaze se u potpunoj nemilosti tog istog Zapada, koji nam na sve načine blokira pristup sredstvima. Taj aspekt je loš – ističe Čavić.

Ono što je, kako navodi, dobro, jeste to što Srpska u kontinuitetu povećava svoj BDP i što se u kontinuitetu smanjuje jaz između uvoza i izvoza.

– Dobra je stvar i to što su prosječna primanja, penzije i druga prava koja proizlaze iz budžeta prilično rasla. Naravno da nas i dalje očekuju teška i izazovna vremena, koja će zahtijevati odluke koje ponekad nisu dobre. Što se tiče namjera onih koji se protive sadašnjem statusu Srpske, one se nisu promijenile i traju u kontinuitetu. Njihova želja je da Republike Srpske nema, a ako je ima, da ona bude neka folklorna ostavština iza rata, što je apsolutno neprihvatljivo i to je problem koji će nas u kontinuitetu pratiti. Tome se moramo suprotstavljati svim mogućim sredstvima, a posebno što takvim idejama često stiže snažna podrška sa Zapada – zaključuje Čavić.